همه ساله بسیاری از والدین برای پیدا کردن مدرسه‌ی مناسب فرزندان خود به تکاپو می‌افتند. با توجه به گستردگی تعداد و رویکردهای مدارس؛ قبل از انتخاب مدرسه، لازم است بدانیم معیارهای انتخاب مدرسه ی مناسب چیست؟ براساس تحقیقات انجام شده؛ مدل شخصیتی، علایق، دیدگاه‌ها، طرز تفکر و عقاید افراد در سنین کودکی و نوجوانی شکل می‌گیرد. لذا، محیط آموزشی نقش به سزایی در تربیت افراد دارد. به همین جهت انتخاب مدرسه‌ای با رویکرد، کادر آموزشی و امکانات مناسب از اهمیت فراوانی برخوردار است. در زیر مدرسه شناختی و تفاوت آن با مدرسه سنتی را بیان می‌کنیم.
آموزش شناختی چیست؟
آموزش مبتنی بر رویکرد شناختی، سیستم آموزشی مدرنی است که در جهان مورد توجه بوده و به تازگی در کشور ما توسط تعدادی از مدارس مورد استفاده واقع شده است. ناگفته پیداست که راه رسیدن به فضای مطلوب رویکرد شناختی در سیستم آموزشی فعلی بسیار طولانی است. چرا که در حال حاضر سیستم آموزشی ما بدون توجه به ظرفیت‌های افراد و نیاز کشور دانشآموزان را قهرمان‌پرور و تابع هدف‌های یکسان بار می‌آورد. درست مانند کنکور که فرزندان با تحمل فشارهای بسیار زیاد لازم است در این مسابقه‌ی ناعادلانه شرکت کنند که علاوه بر هدر رفتن ظرفیت بالای نیروی جوانان، موجب تخریب استعدادها هم خواهد شد.
رابطه ی معلم و دانش آموز در مدرسه شناختی و سنتی
از جمله وجه تمایزهای مهم مدارس شناختی با دیگر مدارس، باز تعریف رابطه‌ی معلم و دانش‌آموز و یادگیری مبتنی بر گفت‌و‌گو است. به عبارت دیگر؛ رابطه‌ی معلم و دانش‌آموز یک رابطه‌ی افقی‌ست و دانش‌آموز به عنوان هسته‌ی مرکزی محتوای برنامه‌ی درسی ایفای نقش می‌کند. در آموزش مبتنی بر رویکرد شناختی، مدرسه با فراهم آوردن امکانات لازم دانش‌آموز را محور یادگیری قرار داده و لازم است دانش‌آموز بتواند اکتشاف‌گرانه مطالب را فراگرفته و دانش را برای خود بسازد.
مسئولیت پذیری و تجربیات
در مدرسه شناختی؛ یادگیری بر پایه‌ی تجربیات عمیق شکل می‌گیرد. درگیر شدن با موضوع، سوالات هدایت شده از سمت مربی، خلق فرصت‌هایی برای فکر کردن و رها کردن ذهن، مشارکت و تعامل با دیگران؛ اجزای اصلی یادگیری‌اند.
در سیستم آموزشی مبتنی بر علوم شناختی از بایدها و نبایدها خبری نیست. دانش‌آموز حق انتخاب دارد، هرچند که در صورت لزوم در انتخاب راه‌حل به او کمک خواهد شد، اما؛ به جهت تقویت روحیه‌ی مسئولیت‌پذیری، مسئولیت انتخاب بر عهده‌ی دانش‌آموز است. در مدارس شناختی کودکان در عین داشتن آزادی عمل، مسئولیت‌پذیر، پرسش‌گر و خلاق تربیت خواهند شد.
تکلیف شب یا فعالیت عملی در مدرسه شناختی و سنتی
یکی دیگر از معیارهای انتخاب مدرسه نوع تمرین و تکلیف برای دانش آموز است. آموزش مبتنی بر علوم شناختی معتقد به انجام فعالیت و بازی‌های هدفمند به جای مشق شب است. لذا تمرین درس روز در قالب یک فعالیت عملی ارائه خواهد شد.
نوع چیدمان کلاس‌ها در جهت بازتعریف رابطه‌ی معلم و دانش‌آموز و یادگیری همیارانه؛ به صورت میزگرد و نه مدل سنتی استاد-شاگردی است.
برخلاف مدارس سنتی که سیستم مبتنی برتشویق و تنبیه یکسان است؛ سیستم تشویق جایزه‌ای جایی در مدارس شناختی ندارد. از طرفی تنبیه‌ها شخصی‌سازی شده و با توجه به عوامل مختلفی از جمله تیپ شخصیتی دانش‌آموز، روحیات، شرایط، اهمیت موضوع، میزان قدرت کلام و…. از طریق صحبت با دانش‌آموز و حل مشکل با کمک خود وی انجام می‌شود، نه بر پایه‌ی ترساندن کودک خطاکار.
تنبیه با توجه به شرایط در مدرسه شناختی و سنتی
هیچ‌گاه سه دانش‌آموز خاطی؛ همزمان و با یک روش تنبیه نخواهند شد. شاید دانش‌آموز قدرت بیان نداشته باشد. دومی گرسنه باشد و سومی از شرایط زندگی مطلوبی برخوردار نباشد و به همین علت از اعتماد به نفس بالایی برخوردار نباشد.
اما در مدارس سنتی؛ سه کودک به یک شکل تنبیه و بدون در نظر گرفتن موارد ذکر شده تنبیه خواهند شد. چرا که سیستم آموزشی سنتی بر پایه‌ی کنترل بنا شده است.
خواندن، نوشتن و حساب کردن در مدرسه شناختی
از ابتدای دوره‌ی دبستان، معلمان از دانشآموزان می‌خواهند که متن‌های بلند را بخوانند، تکالیف طولانی را بنویسند و پروژه‌های طولانی مدت را انجام دهند. فرایند‌هایی که همگی به مهارت‌های اجرایی متکی هستند. همچنین، از دانشآموزان انتظار می‌رود که در یادداشت برداری، مطالعه و امتحان، که همگی به ریز‌فرایند‌های چند‌گانه و تغییر پیاپی رویکرد نیاز دارند، مسلط باشند. بنابراین، موفقیت در تحصیلات به توانایی دانشآموزان در برنامه‌ریزی زمانی، سازماندهی اولویت‌ها و اطلاعات، تشخیص ایده‌های اصلی و مهم در میان جزئیات، انعطاف در تغییر رویکردها، نظارت بر پیشرفت‌های خود و بازخورد از کار ارتباط دارد. درست است که نیاز دانشآموزان با تسلط بر کارکردهای اجرایی برطرف می‌شود، اما فرایند‌های اجرایی به صورت نظام‌مند در مدارس تدریس نمی‌شوند. برنامه‌های درسی عموماً بر سه مهارت تأکید دارند: خواندن، نوشتن و حساب کردن که به هیچ وجه کافی و قابل قبول نیستند.
سخن پایانی
شایان ذکر است که توجه به رویکرد شناختی در آموزش باید از سنین خردسالی و پیش دبستان صورت گیرد تا بتوان استعدادهای ذاتی افراد را شناسایی و پرورش داد.
ما سعی کردیم در مقاله ی معیارهای انتخاب مدرسه به تفاوت های مدرسه شناختی و مدرسه سنتی بپردازیم. این خود پدر و مادرهای عزیز هستند که لازم است تصمیم بگیرند فرزندان خود را در کدام سیستم آموزشی ثبت نام کنند چرا که هدف همه‌ی ما خلق آینده‌ای روشن برای فرزندانمان است.