در مقاله‌ی “معیارهای طراحی فعالیت کلاسی و خصوصیات کار کلاسی – بخش اول” معیارهای شش‌گانه‌ی خصوصیات کار کلاسی را مطرح کردیم و سه معیار دانش‌آموز محور، چالش برانگیز و اصیل بودن، توضیح داده شد. حال به شرح سه معیار پایانی می‌پردازیم.
4 – تأملی بودن
ایجاد فرصت‌هایی برای تفکر و تأمل در آنچه آموخته یا انجام می‌شود، امکان بازسازی و بازآرایی مفاهیم و یادگیری عمیق را فراهم می‌کند. از این طریق، پردازش عمق می‌یابد و مسیرهای عصبی متفاوت ایجاد یا تقویت می‌شوند و بازیابی اطلاعات تسهیل می‌گردد.
فعالیت‌های تأملی فرصتی ایجاد می‌کنند تا یادگیرنده به آنچه انجام داده است، فکر کند و روش‌هایی را که برای غلبه بر چالش موجود به کارگرفته، بررسی نماید و در صورت لزوم بتواند آن‌ها را آگاهانه بهبود بخشد.
تأمل به مغز فرصت می‌دهد تا به چیزهایی که می‌داند رجوع کند و آن‌ها را مورد بازاندیشی قرار دهد و نیز به مرتب سازی درک فرد از مفاهیم آموخته شده کمک می‌کند. این نکته مهم است که پرسش‌هایی که معلم مطرح می‌کند، در ایجاد فضای تأملی نقش کلیدی دارد. آشنایی معلمان با نقش اساسی پرسش‌ها و تمرکز بر چگونگی هدایت گفت‌وگوها، می‌تواند به به‌سازی کلاس منجر شود. تفکر توسط پرسش‌ها هدایت می‌شود نه پاسخ‌ها. برای هدایت تفکر در جهت هدف یادگیری، لازم است پرسش‌ها با دقت در راستای هدف یادگیری، طراحی شوند و از پرسش‌ها یا گفت‌وگوهای کلی درباره موضوع پرهیز گردد. پرسش‌های دقیق می‌توانند تفکر دانش‌آموزان را به بررسی موضوع از زوایای مختلف هدایت کنند.
نهادینه کردن عادت پرسیدن “چگونه” و “چرا ” در دانش‌آموزان، فرصت تفکر عمیق و سطح بالا را فراهم می‌کند. آنچه در این میان به تسهیل گفت‌وگو کمک بسیار می‌کند، ایجاد فضایی امن است که دانش‌آموزان در آن به راحتی اندیشه‌های خود را بیان کنند.
5 – بیانگر بودن
برای فهم و یادگیری، دریافت اطلاعات کافی نیست بلکه باید روی این اطلاعات فعالیتی انجام داد. بیان ایده‌ها به‌صورت‌های مختلف گفتاری، نوشتاری، تصویری و … یادگیری را عمق می‌بخشد و مسیرهای متفاوت عصبی را فعال می‌کند، توانایی بیان ایده‌ها از یک روش به روش دیگر به فهم ایده‌ها کمک می‌کند و ارتباطات جدیدی را شکل می‌دهد.
بیانگر بودن باعث افزایش توجه می‌شود و می‌تواند شامل گفت‌وگوهای گروهی، نوشتن درباره ایده‌ها، ارائه رسمی یک گزارش و یا ساخت یک وسیله باشد.
6 – همیارانه بودن
مغز ارگانی اجتماعی است و در تعامل با دیگران بهتر یاد می‌گیرد. در فعالیت‌های همیارانه، اعضا به دنبال هدفی مشترک‌اند. یادگیری با هم و از هم در گروه اتفاق می‌افتد که یکی از اثربخش‌ترین شیوه‌ها است. هدف مشترک، در فعالیت همیارانه، نقشی کلیدی دارد. فعالیت همیارانه به معنی کار کردن افراد در کنار یکدیگر نیست بلکه در آن اهداف روشنی باید تعیین شود تا افراد گروه با تعامل با یکدیگر به آن اهداف برسند. این نوع فعالیت، امکان دریافت حمایت و بازخورد اعضای گروه از یکدیگر را فراهم می‌کند. گفت‌وگوهای گروهی و گوش دادن به ایده‌های همدیگر برای رسیدن به یک مفهوم مشترک و یا انجام دادن یک پروژه مشترک می‌تواند مثال‌هایی برای فعالیت همیارانه باشد.
توجه کنید: معیارهایی که برای خصوصیات کار کلاسی ذکر شد، در ظاهر معیارهای سادهای هستند که ممکن است به نظر برسد به‌راحتی و بدون نیاز به تأمل می‌توانند در کلاس درس و طراحی فعالیت‌ها اجرا شوند، اما تجربه اجرای آن‌ها نشان می‌دهد که به کارگیری صحیح این معیارها در عمل به تأمل و گفت‌وگو درباره آن‌ها نیاز دارد.